Dossiers Golf & Milieu

Advies vanuit Golfvlaanderen

GV geeft geen ‘milieuconsultancy’ aan de clubs maar geeft een kader waarin de clubs lokaal hun relaties en dossier zelf moeten uitwerken. Een goede relatie met de lokale en provinciale overheid is zeer belangrijk. Samenwerken met lokale (natuur)verenigingen en/of regionale landschappen is daarbij nuttig. Inzetten op het ‘kompas duurzaamheid’ en communiceren als een ecogolf ook.

Elke club kan natuurlijk GV contacteren over elk thema waarbij GV, binnen de mate van haar eigen expertise en de mogelijkheden, het thema bestudeerd. Daarbij kan een vergadering of bezoek ter plaatse ook altijd.

Ondersteunend kader vanuit GV | Golf Vlaanderen met oa. golfmemorandum, wat kan en mag in golfzone, bovenlokale subsidies sportinfrastructuur

Golf & Water

Water is kostbaar! Niet alleen qua prijs voor de verbruiker, maar ook voor de natuur en het milieu. Daarom is het noodzakelijk dat we allemaal duurzaam met water omgaan.

Om het watergebruik zo efficiënt mogelijk te houden zijn verschillende tips beschikbaar. Verschillende watertypes kunnen hiervoor gebruikt worden.

Welk type gekozen wordt, is afhankelijk van de toepassing en de beschikbaarheid ervan.

• Regenwater
• Oppervlaktewater
• Grondwater
• ‘Ander’ water

Voor het goed onderhoud en de exploitatie van een golfterrein is water noodzakelijk. We geven in deze brochure tips om dit enerzijds zo efficiënt mogelijk te doen en anderzijds om, ook in droogteperiode, water ter beschikking te hebben via eigen stockage of alternatieve water input.

2020: Circulair Watergebruik, nota Golf & Water

Deze brochure is opgemaakt in samenwerking met VMM en focust op het golfterrein zelf en dan specifiek op het duurzaam en efficiënt beregenen/irrigeren van het golfterrein met enkele vuistregels en een ‘circulair waterplan’ als belangrijkste actiepunt.

Informatiefiche ‘Water en droogte’ Sport Vlaanderen

Sport Vlaanderen heeft een overzichtelijke communicatiefiche gepubliceerd waarop alle relevante info rond droogtemaatregelen voor sportterreinen is gebundeld: 👉 sport.vlaanderen/sportterreinen-en-droogte

Ook het officieel draaiboek voor de coördinatie van waterschaarste en droogte kan je hier terugvinden. Dit kader is bindend voor alle betrokkenen, inclusief de gouverneurs en de droogtecommissie zelf. Het is belangrijk dat de golfclubs bij lokale afwijkingen of interpretaties hiernaar kunnen verwijzen.

Vanaf code oranje treden er maatregelen in werking voor sport. In dit kader geldt een verbod op het gebruik van kraanwater voor het besproeien van sportterreinen. Voor de golfsport vormt dit geen probleem, aangezien wij voor beregening geen kraanwater gebruiken.

Volgens de richtlijnen vallen wij onder de categorie: “Het besproeien van sportterreinen (hockey, voetbal, tennis, paardensport, golf, ...) met grondwater, regenwater of oppervlaktewater is wel toegestaan in het kader van professionele activiteiten als je deze niet kan uitstellen.”

Golf is een professionele activiteit, en het onderhoud van greens is niet uit te stellen vanwege de aanzienlijke economische impact die de schade zou hebben.

We merken dat sommige lokale overheden eigen interpretaties of maatregelen willen hanteren. Ook kan er druk ontstaan vanuit actiegroepen. Daarom is het belangrijk dat iedereen binnen onze sector goed geïnformeerd is, de officiële communicatie gebruikt, en zich baseert op het wettelijk draaiboek. Gebruik hiervoor gerust de communicatiefiche van Sport Vlaanderen als referentie en blijf in nauw overleg met lokale besturen.

2025: regelgeving voor waterHERgebruik, kansen en uitdagingen voor golfbanen

Met de goedkeuring van de nieuwe Vlaamse regelgeving voor het hergebruik van gezuiverd afvalwater opent zich een belangrijk toekomstperspectief voor golfbanen. Naast de reeds bestaande mogelijkheden voor de landbouw, wordt nu ook irrigatie en beregening buiten de landbouw, zoals op sportterreinen en openbaar groen, expliciet erkend als toegestane toepassingen.

Dit betekent dat golfclubs in de toekomst minder afhankelijk kunnen worden van schaarser wordende waterbronnen zoals grond- en oppervlaktewater. Hoewel de sector tevreden is met deze uitbreiding, brengt de praktische uitvoering de nodige uitdagingen met zich mee.

De regelgeving vereist een grondige risicoanalyse en een risicobeheerplan, waarbij factoren zoals waterkwaliteit, volksgezondheid en milieu-impact in kaart moeten worden gebracht. Dit betekent dat golfclubs die gezuiverd afvalwater willen gebruiken hiervoor expertise zullen moeten inschakelen. Een gespecialiseerd studiebureau zal noodzakelijk zijn om de aanvraag correct voor te bereiden en om te voldoen aan de technische en administratieve eisen.

De handleiding van de Vlaamse Milieumaatschappij biedt een gedetailleerd overzicht van de toelatingsprocedure, de kwaliteitsnormen en de nodige beheersmaatregelen. Golfclubs die overwegen om in te stappen in waterhergebruik doen er goed aan om tijdig te starten met de voorbereidingen en om samen te werken met experten uit de sector.

Met de juiste ondersteuning biedt deze evolutie een duurzame oplossing voor waterbeheer op golfbanen en kan het bijdragen aan een meer veerkrachtige en klimaatbestendige sportinfrastructuur.

Golf & pesticiden

Specifiek voor de sportvelden ontwikkelde de VMM na overleg met sectororganisaties ISB (Instituut Sportbeheer en Recreatie Beleid), Sport Vlaanderen en Golf Vlaanderen een toetsingskader met daarin een vereenvoudigde procedure 5 voor bepaalde probleemsituaties op sportvelden.

Valt het probleem dat je hebt op het sportveld of het sportterrein niet onder de voorwaarden van de vereenvoudigde procedure dan dien je een volledig dossier in volgens procedure 5: www.zonderisgezonder.be/pesticiden-gebruike...

Fytolicentie: zowel voor gebruikers als aankopers van fyto producten is er voor golfclubs een verplichting tot fytolicentie: https://fytoweb.be/nl/fytolicentie

Erkende producten golf: consulteer steeds www.fytoweb.be om de meest actuele erkenningen van producten na te gaan voor golf.

Biodiversiteit Sportdomeinen

In 2025 publiceerden we een artikel, dat heel wat persaandacht kreeg, met goede voorbeelden inzake biodiversiteit op golfbanen.

Een nieuwe wetenschappelijke studie van de Vrije Universiteit Brussel ism de Plantentuin Meise in Damme Golf & Country Club bevestigt nogmaals dat golfbanen met ecologisch beheer daadwerkelijk een belangrijke rol spelen voor de biodiversiteit in Vlaanderen.

Golfbanen worden vaak gezien als strakke sportinfrastructuur met gemillimeterd gras maar dat beeld strookt al lang niet met de realiteit op het terrein. Minder dan een derde van een golfbaan bestaat uit de feitelijke spelzone (greens, tees en fairways). De rest is landschap en open ruimte bestaande uit graslanden, ruigtes, bosranden, poelen en andere biotopen die kansen bieden aan fauna en flora. Dat werd al meermaals aangetoond en nu dus opnieuw in deze nieuwe studie

Lees het dossier hier: Golf en Biodiversiteit | Golf Vlaanderen

Een inspiratiegids werd tot stand gebracht binnen de Green Deal Sportdomeinen. Met deze gids willen de initiatiefnemers van de Green Deal Sportdomeinen beheerders van sportdomeinen inspireren met voorbeelden en illustreren dat ieder sportdomein zijn eigen kansen en mogelijkheden heeft om met de natuur te werken. In de gids worden tips aangereikt om van sportdomeinen groene oases te maken die bijdragen aan de biodiversiteit en het welzijn van al zijn gebruikers.

De inspiratiegids, met enkele mooie golf voorbeelden, kan je hier raadplegen: https://omgeving.vlaanderen.be/sites/default/files/2022-06/Inspiratiegids_biodiversiteit_sport_v1-gecomprimeerd.pdf

Golfbanen worden vaak gezien als strakke sportinfrastructuur met gemillimeterd gras maar dat beeld strookt al lang niet met de realiteit op het terrein. Minder dan een derde van een golfbaan bestaat uit de feitelijke spelzone (greens, tees en fairways). De rest is landschap en open ruimte bestaande uit graslanden, ruigtes, bosranden, poelen en andere biotopen die kansen bieden aan fauna en flora. Golfbanen fungeren als ecologische stepping stones in versnipperde landschappen, iets wat vooral in Vlaanderen van cruciaal belang is. Om dat aan te tonen schreven we verschillende cases uit in dit artikel : Golf en Biodiversiteit | Golf Vlaanderen

Sportdomeinen maken deel uit van een ruimere omgeving en ecosystemen. Ze kunnen een belangrijke schakel zijn in groenblauwe netwerken. Via sportdomeinen dragen we bij aan het behoud van biodiversiteit door o.a. ecosysteem- en biodiversiteitswaarden te integreren in ruimtelijke planning, ontwikkelingsprocessen, strategieën en plannen over sportdomeinen. De Green Deal Sportdomeinen is een overeenkomst tussen Sport Vlaanderen, De Vlaamse Milieumaatschappij, Netwerk Lokaal Sportbeleid en de Vlaamse Sportfederatie om groene initiatieven na te streven, obstakels aan te pakken en acties te ondernemen. De gedeelde ambitie is: “We gaan voor kwalitatieve, gezonde en klimaatbestendige buitensportdomein met positieve impact op natuur, gebruiker en omgeving.”

De processierups

Een vervelend beestje dat huidirritatie kan veroorzaken. Wat kan de club er tegen doen? En wat moet u doen als u ermee in aanraking komt?

• Draaiboek processierups
• Processierups

Afval hoort niet thuis op de golfbaan!

Klik hier voor meer info: Actie Zwerfvuil

Golf en Milieu: samen met de clubs al een lange weg afgelegd

Golf gaat al meer dan 100 jaar verantwoord om met natuur en open ruimte. Bewijs daarvan leveren bijvoorbeeld de verschillende zeldzame vegetatietypes die enkel nog op golfbanen voorkomen.

Wanneer golfterreinen op de juiste wijze worden aangelegd en onderhouden, kan van verstorende effecten namelijk geen sprake zijn. Voor de mens werkt de aanwezigheid van open groene ruimtes, waar aan recreatie kan worden gedaan, alleen maar stressverminderend en rustgevend. Maar er is meer. Golfterreinen worden meer en meer als bufferzones of ecologische verbindingszones tussen woon-, landbouw- en natuurgebieden en zelfs als volwaardige stadsparken ingepland.

Vaak krijgen onaantrekkelijke overgangsgebieden deze manier een nieuwe bestemming en kan zich zo een stukje “nieuwe natuur” vormen. Bijvoorbeeld voormalige stortplaatsen werden vervangen door groene longen waaruit blijkt dat een strategie van goede inpassing in het landschap en de aanwezige ecologische waarden zijn vruchten afwerpt in de vorm van win-winsituaties (vb. Golfclub Ieper en Spiegelven Genk).

Langs de andere kant leveren golfterreinen vaak een waardevolle bijdrage aan het in stand houden van reeds bestaande natuurlijke gebieden. Zoals in de Haan bijvoorbeeld waar nu nog zeldzame vegetaties voorkomen die in de overige duingebieden verdwenen zijn.

Wetenschappelijk onderzoek, begeleiding en monitoring hebben ertoe geleid dat onderhoud van de bespeelde zones geen gevolgen hebben voor het milieu en de omringende natuur. Het resultaat van een beleid dat de meest moderne middelen met een hoogstaande educatie van het terreinpersoneel combineert is een verbruik van onderhoudsproducten dat bijzonder laag ligt. Efficiëntie en effectiviteit zijn de kernwoorden.

Ecogolf

Vanaf de oprichting van de Vlaamse Vereniging voor Golf (nu Golf Vlaanderen) werd steeds veel aandacht geschonken aan de milieuproblematiek. Daarom ook dat, uniek in de golf- en sportwereld, een specifieke Commissie Ruimtelijke Ordening en Milieu werd opgericht.

Golf Vlaanderen heeft in het kader van haar “Golf en Milieu”project, het concept ‘ecogolf’ uitgewerkt. De term ‘ecogolfterreinen’ staat expliciet vermeld in het Vlaams Golfmemorandum (juni 2003). In dit memorandum worden een aantal principes aangegeven die nageleefd dienen te worden door de golfclubs. Concreet gaat het om deelname aan de formule ‘ecoconvenant’: het ecoconvenant is een milieubeheersovereenkomst, waarbij de club in aanmerking komt om een publieke erkenning te krijgen en haar milieubeleid kenbaar te maken; het erkenningproces bestaat uit twee stappen: registratie en erkenning. Erkenning kan verkregen worden nadat een milieubeheerplan volledig uitgewerkt werd en start van implementatie gebeurde, uitvoering van een interne audit naar de resultaten en werking van het milieubeheerplan is nodig door een lokale begeleidingscommissie.

Golf Vlaanderen liet daarom een studie uitvoeren die duidelijke richtlijnen dient te verschaffen omtrent de criteria van een ecogolfterrein, de beoordelingsprocedure en de wijze waarop een golfclub haar terrein kan inrichten en uitbaten volgens de principes van een ecogolfterrein.

Het resultaat van dit werk heeft de naam ‘Golf&Milieu’ meegekregen. Het programma ‘Golf & Milieu’ laat toe dat de golfclubs hun respect voor milieu aantonen.

Vanaf 2019 werkt Golf Vlaanderen (nieuwe naam van VVG) samen met het internationale programma GEO en R&A.

Tal van clubs deden de laatste jaren al heel wat inspanningen. De wetgeving veranderde, maar ook de maatschappelijke rol en de vraag van de golfspeler zelf evolueert naar een kwalitatieve maar ook duurzame golfbaan.

Via On Course Vlaanderen en het Europees GEO-certificaat is er nu een tool om deze inspanningen structureel aan te pakken en te valideren. Zo kunnen golf en de golfclubs hun voorbeeldfunctie blijven spelen binnen de sportsector als het op duurzaamheid aankomt.

Dankzij goede vorming van de greenkeepers, maar ook de langetermijnvisie van de golfmanagers is er de laatste jaren al heel wat vooruitgang geboekt. Kwalitatief en veilig golf spelen met minder water, minder producten, maar meer mechanische bewerking, vooruitdenken met het inzetten van biologische aspecten zijn dé doelstellingen in dit project.